İtalyanlar’ın ‘altın elması’ Fransızlar’ın ‘aşk elması’ domates Türk sofralarının da vazgeçilmez lezzeti. Girmediği yemek katılmadığı sos yok denecek kadar az. Domatesin bu şöhreti ise boş değil , sağlıklı yaşam açısından vazgeçilmez bir besin olan domatese bir de bu yönden bakın.

Amerika kıtası keşfedilene kadar dünya mutfaklarından eksik kalan domates , bugün neredeyse tüm yemeklerin başrolünde. Güney Amerika’da 1500’lü yıllarda keşfedilen domates, önce İspanya sonra Avrupa ülkelerine yayılarak tüm dünyada popüler bir besin haline geldi. İtalyanlar’ın sarı renginden dolayı ‘altın elma’ olarak adlandırdığı domates keşfedildiği ilk yıllarda insanlar tarafından zehirli olduğu düşünüldüğü için tüketilmedi. Lezzeti keşfedilince de insanları romantik yaptığına inanıldığı için ‘aşk elması’ dendi ona. Adı İspanyolca tomate’den gelen bu bitki özellikle Akdeniz mutfağının baştacı.

Her yemeğe yakışıyor

Anavatanı Orta ve Güney Amerika olan domatesin Anadolu’ya gelişi 100 yıldan fazla sürdü. Bununla birlikte Anadolu’da pembe, mor, salçalık, çeri olmak üzere farklı türlerde domates yetiştiriliyor. Domates beslenmede birçok alternatif sunması, rengi, tadı, kokusu ve her yemeğe yakışmasıyla hayatımızın önemli bir yerinde. Atıştırmalık olarak, kahvaltıda peynirin yanında, salatada, sandviç ve yemeklerin içinde, makarnanın sosu olarak, çorbalarda, tencere yemeklerinde tüketebilirsiniz. Suyu da oldukça faydalı olan domatesin reçelini de seven çok.

Sebze değil meyve

Domates, bilinenin aksine asit oranı yüksek olduğu için meyve olarak değerlendiriliyor. Bu asitli meyveyi sihirli yapan ise domatese kırmızı rengini veren likopen. Her türlü tüketime uygun bir besin olması da domatesi sofraların vazgeçilmezi yapıyor.

Pişirilen domatesin asit oranı azalıp likopeni arttığı için zeytinyağıyla yenildiğinde vücut tarafından daha kolay emiliyor.

Likopen nedir ?

Kırmızı renkli meyvelerde bulunan ve birçok kanser , deri yaşlanmasından sorumlu süperoksit moleküllerini etkisiz hale getiren likopen bir karetenoid ( bitkilerde ve bazı mikroorganizmalarda bulunan ) pigmenttir. Likopen açısından zengin besinleri

  • Karpuz
  • Greyfurt
  • Domates
  • Kuşburnu

olarak sıralayabiliriz. Ayrıca likopen bakımından zengin besinler ile beslenmenin kalp damar hastalıklarının , diyabet , osteoporoz ( kemik erimesi ) ve kanser ( hususi olarak prostat kanseri ) ve birçok hastalığın riskini azalttığı yönünde bulgular mevcut.

Likopen, aynı zamanda ketçap ve domates püresi gibi domates içeren işlenmiş gıdalardan da elde edilebilir. Ama en iyisi domatesi dalından, mevsiminde tüketmek. Ancak güneşte kurutulmuş ( en uygun domates kurutma ayı ağustos olarak biliniyor. ) domates besin değerini koruduğu için zeytinyağlı yemeklerde kullanılarak , yemeklerin besleyici ve sağlıklı bir hale gelmesi sağlanabilir. Ayrıca güneşte kurutulmuş domates lif bakımından da oldukça zengindir. Siz de ikiye bölüp üzerine tuz serptiğiniz domatesleri balkon, bahçe ve benzeri güneş alan tercihen tozsuz yerlerde kurutabilirsiniz.

Kırmızı , pembe , sarı , yeşil ve siyah olmak üzere birçok farklı renkte domates bulunuyor. İçlerinde en lezzetlisi ve müdavimi en çok olan ise pembe domates.

Faydaları saymakla bitmiyor

Domates Vitamin B6 , A , C , K , magnezyum , potasyum , fosfor ve bakır için iyi bir kaynaktır. A ve C vitaminleri kansere neden olan serbest radikalleri etsizleştiren antioksidanların başında gelmektedir. Domates cildi güneşin zararlı UV ışınlarına karşı korumaya yardımcı beta-karoten için de etkili bir kaynaktır. Domateste yoğun olarak bulunan K vitamini kanın pıhtılaşmasında ve kalsiyum ile beraber kemik sağlığını korumada büyük önem taşır.

Domates kan şekerinin düzenlenmesine yardımcı olur. Ayrıca sağlıklı diş , saç için vazgeçilmez olan domates cilt bakımı konusunda da uzman ! Düşük kalorili ve lifli yapısı yağ içermemesi domatesi diyet yapanlar için vazgeçilmez bir besin haline getiriyor. Lifli yapısı sayesinde mide ve bağırsakların düzenli çalışmasına yardımcı olan domates kabızlığı da gideriyor.

Gaspacho (Yaz çorbası)

Malzemeler:

  • 1 kilo olgun domates
  • 1 soğan , 1 salatalık , 1 dolmalık biber
  • 4 çorba kaşığı zeytinyağı
  • 2 çorba kaşığı sirke
  • Tuz (isteğe göre)

Hazırlanışı :

Domateslerin kabuğunu soyun. Soğanı , salatalığı ve dolmalık biberi küp şeklinde doğrayın. Hazırladığınız tüm bu malzemeleri derin bir kapta karıştırın. Ardından zeytinyağı , sirke ve tuz ekleyerek blenderda püre haline getirin. Karışımı buzdolabına koyun. Soğuduktan sonra içine birkaç buz parçası atıp servis edin.

Bu yazı editörümüz Fitekran Çeviri Ekibi tarafından hazırlanmış ve Dr. Can Çiftçi tarafından incelenip, düzenlenip, onaylanmıştır.