Yaşam süresi uzadıkça yenilenme özelliği zayıf olan organların hastalıkları daha sık görülüyor. Pratikte en çok karşılaştığım hastalık ise Alzheimer.

Maalesef şuan için etkili bir Alzheimer tedavisi yok ve erken tanı oldukça önemli.

Ayrıca birçok takipçim yakınları için Alzheimer destekleyici tedavileri hakkında fikrimi merak ediyordu. Durum böyle olunca Alzheimer hakkında ayrıntılı bir rehber hazırlama ihtiyacı duyuyorum.

Bu yazıda Alzheimer hastalığının tanımından, Alzheimer hastalığının belirtilerine, Alzheimer hastalığının nedenlerinden, Alzheimer hastalığının doğal tedavi yöntemlerine kadar birçok konuya değinecek, sorularınızı cevaplayacağım.

Hazırsanız başlıyoruz!

Alzheimer hastalığı nedir?

Alzheimer yavaş ilerleyen, zihinsel aktivitelerin (hafıza, iletişim, planlama gibi) azalmasına yol açan bir hastalıktır. Hastalığın doğasında sağlıklı beyin hücrelerinin sayısında azalma ve var olan beyin hücrelerinin birbirleri ile iletişimini kaybetmesi var.

Dolayısıyla Alzheimer hastalarındaki beyin hücrelerinin ölümü hastalığın geri dönüşümsüz olduğunu gösteriyor. Yani eğer zihinsel gücünüz Alzheimer ile azalırsa bunu yerine getirmek mümkün değildir.

Hastalığın tedavisinde de bu sebeple var olan beyin hücreleri ve zihinsel gücü korumak ana amaçtır.

Alzheimer neden olur?

Alzheimer hastalığının tedavisinin zor olduğunu daha önce konuştuk. Bu sebeple Alzheimer tedavisinden önce onu önlemek ile ilgilenmelisiniz.

Alzheimer’ı önlemek için ise önce ona neden olan durumları bilmelisiniz.

Yaş: Alzheimer için en önemli risk faktörlerinden biri. Bilinen Alzheimer hastalarının %50’sinin 85 yaş üzerinde olduğunu düşünürseniz yaşın ne kadar önemli olduğunu anlayabilirsiniz.

Genetik: Alzheimer hastalarının büyük bir kısmı yaşlı popülasyonda bulunuyor. Kırk ile elli yaş arasında Alzheimer hastaları görülmeye başlandığında araştırmacılar bir sorun olduğunu düşündü ve çalışmaların sonunda görüldü ki Alzheimer genetik kod ile geçebilir. Bu sebeple ailenizde Alzheimer hastası var ise riskiniz daha fazla demektir.

Östrojen kullanımı: Alzheimer hastalığının kadınlarda daha fazla görüldüğünü biliyoruz. Bunun sebebinin östrojen olduğunu düşünüyoruz.

Ayrıca menapoz sonrası östrojen desteği verilen kadınların Alzheimer hastalığına daha fazla yakalanması bu fikri güçlendirdi.

Dolayısıyla doğum kontrol hapı tercihinde sadece östrojen olan ilaçları tercih etmemeli ve menapoz sonrası östorjen kullanmamalısınız.

Ayrıca Alzheimer nedenlerinden geri kalanları,

  • Diyabet (özellikle yüksek kiloya bağlı tip-2 şeker hastalığı),
  • Yüksek tansiyon,
  • Down sendromu,
  • Uyku problemleri ve uzun süre kötü uyku alışkanlığı,
  • Kafa travması,
  • Hareketsiz yaşam tarzı,
  • Sigara alışkanlığı,

olarak sıralanabilir.

Alzheimer belirtileri

Alzheimer belirtileri sizin önceden hastalık ile ilgili bilgi sahibi olmanızı ve doktorunuza başvurmanızı sağlar. Bu durum aslında oldukça önemli. Çünkü tedavinin erken başlaması demek, daha fazla zihinsel fonksiyonun korunmasını sağlar.

Size Alzheimer belirtilerinden bahsedeceğim. Ardından küçük bir test ile daha net bir sonuca ulaşmanızı sağlayacağım.

Alzheimer belirtileri,

  • Hafıza kaybı (özellikle önemli günleri ve hatıraları unutmak),
  • Daha önce yapılan işleri tekrar yapmakta zorluk (bir oyunun kurallarını unutmak veya her gün geçtiği yolu hatırlamamak gibi),
  • Yazma ve konuşmada bozukluk (bu durum cümle içinde bazı kilit kelimeleri unutmak veya doğru kelimeyi kullanamamak olarak ortaya çıkabilir)
  • Yakın hafıza sorunları (nerede olduğunu, hangi yılda olduğunu unutmak gibi),
  • Önemli kararları vermekte zorluk (bu durum genelde aşırı para harcama, kişisel bakıma önem vermeme olarak ortaya çıkar),
  • Görme ve duyma problemleri (görmenin kötüleşmesi ve duyma problemleri Alzheimer hastalığının ilk bulgusu olabilir),
  • Kişilik değişimi (ani sinirlenmeler veya tepkisizlik, sosyal olarak soyutlanma),

olarak sıralanabilir.

Peki bu duruma ne sebep oluyor? Açıklamama izin verin.

Yukarıda gördüğünüz görsel normal bir beyin ve Alzheimer hastalığından muzdarip bir insanın beynini ifade ediyor. Görmeniz gereken fark ise beyin dokusunun küçülmesi ve içeri çökmesi olmalı.

İşte bu durum küçülme olan bölgedeki sinir hücrelerinin azalmasına, var olan bağlantılarının kopmasına ve yukarıda sıraladığım belirtilerin ortaya çıkmasına neden olur.

Tabi ki beyin üzerindeki fiziksel değişim ile beraber, beyin hücrelerinin içerisinde biriken β-amiloid’de hastalığın ilerleyişinde önemlidir.

Alzheimer testi

Alzheimer tanısı klinik olarak birçok farklı enstrüman ile yapılır. Ama eğer Alzheimer’den şüpheleniyorsanız kısaca yapabileceğiniz bir test mevcut.

Bu testin ismi “kısaltılmış mental test – abbreviated mental test” ve oldukça pratik. Testin tek kötü yanı ise Alzheimer hastalığının erken teşhisinde çok etkili olmaması ve tüm Alzheimer hastalarını tanımaması (1).

Testi kişi tek başına yapmamalı. Bir yakını soruları yöneltmeli, hasta ise sadece cevaplamalıdır. En sağlıklı sonuç bu şekilde alınabilir.

Aşağıdaki soruları cevaplayın.

1. Yaşınız kaç?

2. Saat kaç? (Tam olarak doğru cevap beklenmez. Saati yaklaşık olarak bilmesi yeterli. Örnek olarak sabah saatlerindeyseniz hastanın cevabı yine sabah saatleri olmalı)

3. Hangi adresi vermiştik? (Bu soruya geldiğinizde hastayla konuşurken bir adres verin ve testin sonunda adresi hatırlamasını isteyin. Adres “Taksim no:42” gibi kısa olmalı.)

4. Hangi yıldayız?

5. Şuan neredeyiz?

6. Bu kim? (Çevrenizde olan herhangi iki kişiyi gösterip “bu kim?” diye sorulmalı.)

7. Doğum tarihiniz nedir?

8. Önemli bir tarih sorulur? (Cumhuriyetin kuruluş tarihi, çocuğunun doğum tarihi gibi kesin olarak bildiği bir zaman aralığı sorulmalı.)

9. Şuanda başbakan kim?

10. Yirmiden geriye doğru sayar mısınız?

Gördüğünüz üzere test on soru içeriyor ve kişinin minimum 8 doğru cevap vermesi gerekiyor. Eğer bu testten 8’den daha düşük bir puan elde edildiyse mutlaka bir hekime danışılmalı.

Muayene sonucunda daha keskin bir muayene ve test aşamasından geçecek ve varsa Alzheimer hastalığının evresi belirlenecektir.

Genel olarak Alzheimer hastalığının üç farklı evresinin bulunduğunu kabul ediyoruz. Bunlar,

  • Belirtisiz dönem (başlangıç),
  • Hafif semptomların bulunduğu ilerleme evresi,
  • Zihin işlevlerinin bozulduğu demans,

olarak sıralanabilir.

Alzheimer hastalığını önlemek için ne yapılmalı?

Alzheimer tedavisine geçmeden önce sağlıklı bireyler için alınacak önlemlerden bahsetmek istiyorum. Çünkü asıl önemli olan şey Alzheimer’e yakalanmamak.

Alzheimer hastalığını önlemek için:

  • Aliminyum içeren öğelerden uzak durun. Çünkü yapılan araştırmalar aliminyum ile Alzheimer hastalığı arasında güçlü bir bağ olduğunu gösteriyor. Özellikle besinler (zarar görmüş kutudaki konserve veya içecek) ve koltuk altı spreyleri ciddi miktarda aliminyum içerir.
  • Cıva kaynaklarından kaçının. Çünkü cıva bir ağır metaldir ve beyin dokusu üzerinde birikir. Bu birikim beyin hücrelerinizin ölmesine ve Alzheimer riskinin artmasına sebep olur. En ciddi cıva kaynakları ise deniz ürünleri ve amalgam diş dolgularıdır.
  • Egzersiz beyin dokusunun korunmasında oldukça önemli bir faktördür. Dolayısıyla düzenli egzersiz yapmak Alzheimer hastalığı riskini azaltacaktır (2). Tavsiyem ise haftada en az üç gün yürüyüş.
  • İnsülin direncini azaltmak yüksek kan şekeri ortalamasını azaltarak Alzheimer riskini azaltır.

Alzheimer tedavisi

Alzheimer tedavisi ikiye ayrılabilir. İlki medikal ve sizi takip eden hekimin düzenlediği tedavi. Bu sürece herhangi bir etkide bulunmak istemiyorum.

Tedavinin ikinci aşaması ise beslenme, egzersiz, supplementasyon ve yaşam tarzı değişikliği yapılan bölüm. İşte burada düzeltmenizi istediğim ve size ciddi şekilde katkı sağlayacak önerilerim var.

Gluten alımını azaltın. Alzheimer hastalarının birçoğunda otoimmun hastalık riski (vücudun kendi hücrelerine saldırma) artmıştır. Bu sebeple gluten alımını azaltmak size fayda sağlayabilir.

Karbonhidrat alımını azaltmak. Birçok nörolojik hastalığın tedavisinde ketojenik diyet tavsiye ediyorum. Çünkü keton cisimleri beyin hücrelerini stablize eder. Ayrıca Alzheimer hastalığının beyin hücrelerindeki insülin kullanımını kötüleştirdiğini düşündüğünüzde beyini ketonlar ile beslemek çok daha mantıklı olarak değerlendiriliyor.

Yapılan araştırmalar Alzheimer hastalarında düşük karbonhidratlı beslenmenin hafızayı ve mental kapasiteyi arttırdığını gösteriyor.

Karbonhidrat alımını azlatmakla beraber öğün sayısını düşürmek de keton sayısını arttırır ve beyin dokusunu koruyucu özellik gösterir.

Tavsiyem ise aralıklı oruç yani intermittent fasting.

Sağlıklı yağları tüketmek. Karbonhidrat alımını azaltırken sağlıklı yağların oranını arttırmak oldukça önemli. Çünkü sağlıklı yağlar (özellikle omega-3) beyin hücrelerinin zarar görmesini engeller ve hastalığın ilerleyişini yavaşlatır. Tavsiyem balık yağı veya doğal balıklar.

Ayrıca hindistan cevizi yağı içerisinde bulunan MCT’ler ile kan keton düzeyini arttırır. Bu etki Alzheimer tedavisinde verilen ilaçlar ile benzerdir. Bu sebeple diyette mutlaka hindistan cevizi yağı bulundurulmalı.

D vitamini düzeylerini arttırmak. Yapılan araştırmalar düşük D vitamini düzeylerine sahip Alzheimer hastalarının hafıza testinden daha düşük puan aldığını gösteriyor. Bunun sebebi muhtemelen D vitamininin hücre içerisindeki birçok hayati fonksiyonu devam ettirmesi ile alakalı. Tavsiyem Alzheimer hastalarında D vitamini düzeyinin 60-80 ng/dL düzeyinde olması.

Zerdeçal tüketmek. Zerdeçal içerisinde “curcumin” adı verilen değerli bir kimyasal taşır. Curcumin inflamasyonu engellerken Alzheimer hastalarında görülen β-amiloid birikimini azaltır.

Koenzim Q10 tüketmek. Alzheimer hastalığının tedavisinde beyin dokusunu korumak oldukça önemlidir. Burada koenzim q10 tüketmek antioksidan işlevi ile beraber beyin dokusunun korunmasını sağlar.

L-karnitin almak. L-karnitin beyin dokusundaki hasarlanmayı önleyebilir. Alzheimer hastaları için tavsiye ettiğim L-karnitin formu ise asetil l-karnitin yani ALCAR.